Nhân LHP Việt Nam lần thứ XVII : Thấy gì qua 17 phim truyện Điện ảnh?

Cảnh trong phim Cô dâu đại chiến

1. Nhiều hay ít?

Thật là sự trùng hợp ngẫu nhiên, Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 17 lại có đúng 17 bộ phim truyện điện ảnh tham dự. Một phóng viên truyền hình hỏi tôi, 17 phim tham dự là ít hay nhiều? Tôi xin trả lời là quá ít. Liên hoan phim lần này quy tụ số lượng phim trong hai năm vừa qua mới được 17 phim. Trung bình mỗi năm chúng ta làm được chưa đến 10 phim. Một đất nước có 85 triệu dân mà sản xuất được số lượng phim như vậy, quả là không xứng đáng với điều kiện kinh tế-xã hội và tiềm năng của mình.

Cảnh trong phim Cánh đồng bất tận

Chúng ta bỏ bao nhiêu tiền để làm ra 17 phim đó? Nếu cứ lấy trung bình mỗi phim làm hết 5 tỷ đồng thì số tiền bỏ ra làm 17 phim khoảng 85 tỷ đồng. Nếu quy đổi số tiền này ra USD là bao nhiêu? Khoảng 4 triệu USD. Số tiền này chưa bằng một nửa tiền làm một bộ phim độc lập ở Mỹ. (Phim độc lập ở Mỹ thường do các Hãng nhỏ sản xuất, kinh phí thường dưới 10 triệu USD). Thử làm phép so sánh qua như vậy để thấy, chúng ta đầu tư cho phim truyện điện ảnh chưa đáng là bao.

Một điều đáng nói nữa là, 17 phim đó hầu như chỉ được chiếu ở các thành phố lớn, không về đến các thành phố nhỏ được. Điều này đặt ra vấn đề cho Nhà nước: Ít ra mỗi tỉnh nhỏ cần có một vài rạp chiếu phim điện ảnh. Trước đây chúng ta đã từng có, song giờ đây điều kiện kinh tế đã khá hơn, chả lẽ lại để bộ mặt văn hóa của tỉnh thiếu rạp chiếu phim? Hy vọng khán giả tỉnh lẻ được xem phim nhựa.

2. Nội dung thế nào?

Cảnh trong phim Nhìn ra biển cả

Trong số 17 phim, ta thấy có đến hơn một nửa, tức là 9 phim dành cho giới trẻ và có tính hướng đến thị trường thương mại (Hot boy nổi loạn, Cô dâu đại chiến, Để mai tính, Những nụ hôn rực rỡ, Hoa đào, Thiên sứ 99, Vũ điệu đam mê, Khi yêu đừng quay đầu lại, Công chúa tuổi teen và ngũ hổ tướng). Số còn lại gồm 2 phim đề tài chiến tranh (Những bức thư từ Sơn Mỹ, Mùi cỏ cháy), hai phim có đề tài lịch sử (Long thành cầm giả ca, Tây Sơn hào kiệt), hai phim về đề tài lãnh tụ (Vượt qua bến Thượng Hải, Nhìn ra biển cả) và hai phim về đề tài đương đại (Cánh đồng bất tận, Tâm hồn mẹ).

Poster phim Hot boy nổi loạn

Về phim thị trường, chúng ta thấy so với vài năm trước thì thể loại phim này có bước tiến bộ rõ rệt. Đề tài đa dạng hơn, cách kể chuyện phong phú hơn và nội dung giàu tính giải trí hơn. Cũng nhờ cú hích 1000 năm Thăng Long mà những bộ phim lịch sử được ra mắt, đánh thức chúng ta về một mỏ vàng chưa khai thác. Những phim về đề tài chiến tranh, có độ lùi về không gian và thời gian, chắc sẽ sâu sắc hơn. Đề tài đương đại cũng vậy, các nhà làm phim hướng đến những nhân vật nữ, những người chịu nhiều nhất tác động của thời cuộc, là thước đo lương tâm thời đại. Song dường như, dù các nhà làm phim đã có nhiều cố gắng nhưng người xem vẫn còn chờ đợi những tác phẩm có sức lay động trái tim họ một cách mạnh mẽ hơn.

3. Nghệ thuật có gì mới?

Người xem và giới chuyên môn có thể hỏi nhau: Có bộ phim nào mà nhà biên kịch có cách kể chuyện mới không? Có đạo diễn nào mà trong cách dàn dựng của mình tạo ra được những cảnh, những đoạn thật đẹp, thật ấn tượng không? Có nhà quay phim nào thực hiện những động tác máy nào đầy nghệ thuật không? Có nhạc sỹ nào sáng tạc nhạc trong phim khiến bạn muốn nghe lại không? Có diễn viên nào khiến bạn muốn nhìn ngắm mãi, khiến bạn chỉ thích xem, anh ta (hoặc cô ta) diễn một nhân vật nào đó mà bạn thấy thú vị không? Đó là những điểm sáng gọi người xem đến rạp.

Biểu tượng Bông sen vàng

Những câu hỏi đó có thể tìm thấy câu trả lời ở cảnh này hoặc một trường đoạn nào đó trong các phim. Các nhà làm phim đều có nhiều tìm tòi, cố gắng đưa phim của mình đạt đến tiêu chuẩn cao nhất. Đa số các phim đều in tráng ở nước ngoài, làm âm thanh lập thể, thậm chí có phim còn thuê người nước ngoài dựng phim, làm âm thanh. Những bước tiến về làm phim thường song hành với những bước tiến về kỹ thuật và công nghệ. Đây là thời điểm mà nghệ thuật điện ảnh có những bước chuyển rất mạnh mẽ về kỹ nghệ. Tin rằng các nhà làm phim không tụt hậu với bên ngoài. Nhưng về mặt diễn xuất, vẫn còn nhiều lo âu.

Cảnh trong phim Tâm hồn mẹ

Trong nhiều năm gần đây, chúng ta có nhiều diễn viên mới nhưng tất cả đều có chung một điểm: họ đến nhanh thế nào thì cũng biến đi nhanh như vậy. Lạ một điều là chúng ta hầu như không có một diễn viên điện ảnh nào theo nghĩa bình thường của từ này. Người thì là ca sỹ, kẻ thì là người mẫu, ai đó là diễn viên truyền hình v.v... Tất cả đều bị xô đẩy từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác. Thế mới biết, làm diễn viên điện ảnh ở nước ta quá dễ dàng và cũng bình thường như những lĩnh vực khác, không cần phải học hành bài bản gì cho mất công.

Kết luận

Ngành điện ảnh đang trải qua cơn bão thất thoát tiền bạc lên đến hàng chục tỷ đồng. Các vị lãnh đạo cũ của Cục đang chờ ngày phán xử. Những người lãnh đạo mới đang được sự ủng hộ tích cực của Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch và anh em nghệ sỹ. Hãy tạm gác sang một bên những chuyện buồn và hướng tới ngày hội lớn của ngành. Dù sao, chúng ta đến Liên hoan phim với sự hy vọng. Ít nhất trong trái tim ai cũng có một cảm giác triết học, như nhân vật Scarlett trong phim Cuốn theo chiều gió đã nói: “Ngày mai trời lại sáng”.

Đoàn Tuấn