Karen Shakhnazarov: "Thời đại của các ngôi sao đã chấm dứt"

	Các đạo diễn Nga nói về Năm điện ảnh Nga
	Điện ảnh Nga 2016 chưa có những thay đổi căn bản
	Nikita Mikhalkov: Chúng ta không biết gì về nền điện ảnh thế giới
	Vài nét về bức tranh điện ảnh Nga 2016

Đạo diễn Karen Shakhnazarov

Hình như có lần ông phát biểu rằng Liên hoan phim là tai họa. Tại sao?

Tôi biết tỏng các bạn nhà báo, bây giờ các bạn sẽ giật cái tít: “Shakhnazarov nói rằng Liên hoan phim làm hại các đạo diễn trẻ” (cười). Không, thực sự tôi không nói như vậy, đơn giản là tôi cảm thấy các Liên hoan phim đang gặp khó khăn. Vấn đề ở chỗ nền điện ảnh trẻ hiện nay được định hướng vào các Liên hoan phim, mà để làm điện ảnh đích thực thì cần hướng vào khán giả. Tôi cho rằng tình hình đó diễn ra vì chúng ta đang gặp bế tắc: còn biết định hướng vào đâu nếu đạo diễn hầu như không có cơ hội tham gia phát hành phim, giới thiệu trên TV…

Theo ông, hiện nay chúng ta thiếu những phim gì?

Qua những bộ phim đương đại Nga tôi không hiểu đất nước sống như thế nào, mọi người quan tâm điều gì, chuyện gì đang diễn ra. Ngay cả Hollywood tuy hiện nay đang gặp khủng hoảng, nhưng vẫn phản ánh cuộc sống của những người lao động bình thường. Còn chúng ta, nếu trong phim bạn bắt gặp người dân thì thông thường đó là giới thanh niên Moskva đang sống trong những căn hộ đẹp một cách phi hiện thực. Khán giả cần quan hệ con người. Còn chúng ta toàn làm phim về người ngoài hành tinh.

Ông có thể cung cấp một vài lời khuyên về việc làm một bộ phim nổi tiếng như thế nào?

Bộ phim nổi tiếng nhất của tôi là Người đưa thư, việc tôi làm bộ phim này là một sự tình cờ. Tôi viết một truyện vừa khá thành công. Người phải làm bộ phim này là bạn tôi Andrey Eshpay, nhưng hãng Gorky không cấp giấy phép. Sau đó Gorbachev lên cầm quyền, bầu không khí thay đổi, bộ phim được thông qua. Thậm chí tôi không biết vì sao Người đưa thư thành công như vậy. Khi chuẩn bị quay, tôi được mời tới một văn phòng thuộc Ủy ban điện ảnh quốc gia, nơi người ta phân tích bộ phim từ góc độ tiềm năng khán giả. Kịch bản bị phê phán rất nặng nề và người ta nói rằng nó không có cơ hội. Hơn nữa, ý kiến phản bác rất thuyết phục, chính tôi cũng ngồi trong phòng và nhất trí với mọi người.

Tôi không có bí quyết làm một bộ phim thành công như thế nào. Đơn giản là phải tin tưởng vào bản thân và thành thực làm những gì bạn đã nhận. Thậm chí bạn sai lầm và không thành công thì khát vọng trở nên thành thực của bạn cũng được trân trọng. Phim Người đưa thư thành công vì chúng tôi thành thực. Nhưng khả năng đó là một trong những phẩm chất khó khăn nhất của nhà đạo diễn.

Cảnh trong phim Người đưa thư

Còn điều gì quan trọng nữa đối với nghề đạo diễn?

Khả năng đọc kịch bản. Nhân tiện cũng xin nói đó là một tài năng hiếm hoi. Có những kịch bản cực kỳ hoành tráng nhưng chẳng làm nên trò trống gì, còn có những kịch bản lủng củng nhưng lại làm nên bộ phim đích thực. Đàn sếu bay qua là một kịch bản tuyệt vời. Chỉ cần đọc xong là có thể hiểu nhiều điều. Những bộ phim như Số bảy tuyệt vời, Cuộc sống ngọt ngào, Đêm ở Cabiria có kịch bản xuất sắc. Về mặt này nên đọc sách của Hitchcock. Shukshin viết kịch bản rất hay. Ông ấy là nhà văn rất giàu chất điện ảnh. Và điều cực kỳ quan trọng là chọn diễn viên. Nếu chọn đúng, bạn có thể yên tâm: tất cả sẽ tốt đẹp. Nếu không – không gì có thể cứu vãn được.

Xin cho biết ông chọn diễn viên như thế nào?

Ở tất cả các bộ phim tôi đều thử vai rất lâu, không nói gì với họ, không gợi ý mà cố gắng chọn đúng vai diễn 100%. Nói chung, tôi tìm kiếm những người mà tự họ sẽ làm tất cả. Có những diễn viên điện ảnh tuyệt vời nhưng không biểu cảm trong sân khấu, và ngược lại, diễn viên sân khấu không đóng phim được. Tại sao? Trên sân khấu kỹ thuật quan trọng hơn nhân vật. Nhưng đồng thời ở đấy không có các viễn cảnh, bạn không nhìn thấy mắt. Còn trong điện ảnh đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, nhân vật có một ý nghĩa lớn. Hiện nay chúng ta có nhiều diễn viên tài năng, nhưng tai họa là ở chỗ kịch bản quá dở. Người diễn viên cần được đào tạo trên kịch bản tốt, nếu như anh ta chỉ diễn đi diễn lại một thứ thì sẽ thoái hóa.

Một diễn viên trẻ hiện nay có thể gõ cửa “Mosfilm” không?

Tất nhiên. Nhưng trong sự nghiệp diễn viên, nhiều cái phụ thuộc vào sự may mắn và cá tính. Cần phải chạy ngược chạy xuôi, làm gì đó, chứ không phải ngồi một chỗ và nói rằng tất cả đã hỏng hết. Thực hiện vai nữ chính trong phim Anna Karenina của tôi là Liza Boyarskaya có một thời từng lang thang trên các hành lang của “Mosfim” với tập hồ sơ xin việc của mình. Liza có cá tính. Tôi nhớ trong phim Buổi chiều đông ở Gagra, Evstigneev khăng khăng đó là vai của anh ta và anh ta phải thực hiện nó. Anh ta bám theo tôi, gọi điện thoại liên tục, quả là dồn tôi vào chân tường. Lúc đầu tôi bực mình, nhưng sau đó tôi bắt đầu thấy trân trọng hành vi như vậy. Con người tranh đấu vì vai diễn tốt.

Người ta cũng nói về ông như một đạo diễn ngẫu hứng.

Quả thật, ngẫu hứng rất quan trọng đối với tôi. Các kịch bản đạo diễn của tôi rất khác với phim. Tôi bổ sung nhiều, quay thêm, đối với tôi trường quay có một vai trò đặc biệt. Đôi khi tôi đến và không biết sẽ quay gì. Và chỉ khi nhìn thấy trường quay, bỗng nhiên hiểu ra rằng tôi muốn gì. Tất nhiên, không phải ai cũng thế. Hitchocock, chẳng hạn, viết lại kịch bản tỷ mỉ đến mức người ta nói về ông rằng dường như ông không quay bộ phim của mình mà một đạo diễn thứ hai làm thay ông. Rất có thể họ phóng đại. Nhưng không có sự khác nhau. Đạo diễn là cá tính. Giống như mọi người ăn uống khác nhau, các đạo diễn cũng làm việc khác nhau.

Poster phim Đêm ở Cabiria

Trên trường quay, ông là nhà độc tài hay dân chủ?

Ở đấy không thể có dân chủ. Nhưng tôi cũng không phải là kẻ độc tài. Những người có tài rất phức tạp. Quan trọng là tập hợp được mọi người để họ làm việc cho bạn và đóng góp cho bộ phim những gì bản thân tôi không nhìn thấy. Nhiệm vụ của tôi là nạp năng lượng. Lừa ai đó và nịnh ai đó.

Hóa ra, đạo diễn là nghề của những người trẻ?

Nói chung là như vậy. Theo tôi, tốt nhất nên trở thành đạo diễn trước tuổi 50. Tôi cảm thấy rằng đó là giai đoạn sung mãn nhất của đời người. Sau đó bắt đầu suy yếu, mà nghề đạo diễn là lao động thể chất nặng nhọc. Mặc dù, tôi hiện nay đã qua tuổi 50 từ lâu, ngay cả Bunuel làm những bộ phim chính của mình sau tuổi 70. Mỗi người một khác…

Sự tham gia của ngôi sao trong phim có làm tăng doanh thu nhiều không?

Thời đại của các ngôi sao đã chám dứt. Trong nền điện ảnh của chúng ta, sự hiện diện của một diễn viên nào đó không thay đổi số phận phát hành của bộ phim. Ở châu Âu cũng từng như vậy: người ta đến xem phim vì đạo diễn, vì câu chuyện, chứ không phải vì diễn viên.

	Karen Shakhnazarov: "Mosfilm hiện nay là hãng phim tốt nhất Châu Âu"
	Đạo diễn Nga Karen Shakhnazarov: Hệ thống phân phối kinh phí của chúng ta khá kỳ quặc
	Đạo diễn Karen Shakhnazarov: Cuộc chiến tranh tư tưởng sẽ tiếp diễn
	Đạo diễn Karen Shakhnazarov: “Khi đùi gà quan trọng hơn điện ảnh!”