Eric Roth: Viết những gì nhìn thấy, cảm nhận và nghe thấy

(TGĐA) - Nhà biên kịch nổi tiếng người Mỹ Eric Roth sinh năm 1945 tại New York. Ông là tác giả kịch bản của các bộ phim nổi tiếng như Forrset Gump, The Insider, Munich, Lucky You, The Curious Case of Benjamin Button… Eric Roth chia sẻ đôi điều về nghề biên kịch mà ông đã theo đuổi trong hầu hết khoảng thời gian cuộc đời.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay New Zealand chọn ‘One Thousand Ropes’ tranh tài ở Oscar
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Nhạc kịch từ phim ‘Mean Girls’ sẽ công diễn tại Broadway
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Công bố 6 ý tưởng kịch bản xuất sắc vào giai đoạn cuộc thi 'Nhà biên kịch tài năng 2017'
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Vai diễn chính trong ‘Live’ liệu có là bước ngoặt sự nghiệp của Lee Kwang Soo?
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Cố đạo diễn Iran Abbas Kiarostami nhận giải danh giá của WGA
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay

Ông Roth, ông đã học được gì về bản thân thông qua việc làm phim?

Đó là một câu hỏi quá lớn! Tôi cho rằng bản thân đã nhận ra là mình bình tâm hơn tôi tưởng. Tôi cũng đã nhắc nhiều đến hiệu quả của việc thiền dưới nhiều hình thức khác nhau – bạn có thể tìm thấy trong các trang bản thảo của tôi. Về những gì tôi đã nhận được khi bước chân vào nghề viết kịch bản đó là tôi trở thành người có rất nhiều con, rất nhiều cháu. Tôi nhận thức được bản chất của thời gian, của những người đang trưởng thành. Khi tôi tròn 60 tuổi, tôi bắt đầu một danh sách những thứ mà tôi chưa từng thấy hoặc trải nghiệm hoặc có cơ hội để làm. Vì vậy, trong hơn chục năm qua, tôi đã cố gắng học hỏi và dung nạp mọi thứ nếu như có thể.

Ví dụ là gì?

Một trong những điều đó là tôi đã có chuyến du lịch tới Nam Cực trên một con tàu viễn chinh với khoảng 80 người. Trên đường đi và về, tàu đều qua những vùng biển vô cùng nguy hiểm, vì vậy bạn không thể đọc sách cũng như xem phim… nói chung là không thể làm bất cứ điều gì ngoài trú ẩn. Nhưng điều đó hóa ra lại rất thú vị khi bạn có cơ hội tìm hiểu bản thân mình một cách tuyệt đối. Và sau đó, cảm giác chuyến đi thật tuyệt vời vì bạn thấy như mình đang ở trên mặt trăng! Đó là một trải nghiệm tinh tế đối với tôi.

Những trải nghiệm đó có ảnh hưởng đến cách viết của ông?

Vâng, tôi nghĩ mọi thứ sẽ ảnh hưởng đến bạn. Tôi tìm kiếm những điều bất ngờ, những thứ ngạc nhiên hoặc độc đáo. Viết kịch bản là một hình thức nghệ thuật tưởng tượng - cho dù đó là một loại hình nghệ thuật có thể được mang ra để tranh luận. Viết kịch bản cũng là một nghề thủ công, nếu bạn thích nó sẽ cảm thấy say mê. Cụ thể, những gì bạn đang làm là lên một kế hoạch chi tiết, cố gắng cung cấp cho đạo diễn một kế hoạch chi tiết với những ý tưởng độc đáo, ngạc nhiên, cảm xúc. Và tôi đoán ở một góc độ nào đó, cũng bao gồm cả đam mê của bạn.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay
Đạo diễn Eric Roth

Vậy điều gì quyết định một thứ được xem là đáng ngạc nhiên hoặc gây cảm xúc đủ để có thể viết một bộ phim về nó?

Tôi quan tâm đến chủ đề của tác phẩm. Nói cách khác, tôi phải hiểu điều đó có ý nghĩa gì với tôi. Tôi quan tâm đến những gì mà nó sẽ cộng hưởng với bạn, và những gì sẽ cộng hưởng với tôi. Và những gì khiến cho điều này đáng được làm, đáng được tôi dành thời gian để viết về nó. Tôi không thích những thứ tạm thời hoặc làm việc nửa vời. Tôi thà viết vào phút chót còn hơn là cứ nấn ná ngày này qua ngày kia. Tôi nghĩ mọi nhà văn giỏi đều biết thể hiện một cái gì đó độc đáo theo một cách độc đáo mà mọi người, bằng cách nào đó, sẽ trở thành một phần trong đó.

Làm thế nào để ông biết liệu một cái gì đó sẽ kéo dài hay không?

Tôi nghĩ rằng sự thật hoặc ý nghĩa của sự thật thì luôn trường tồn. Bởi vì sau đó bạn đã có đôi chút hiểu biết sơ khai về thứ sẽ đồng hành với bạn theo thời gian. Nhưng là một nhà văn, tôi không ngồi và nói, "Chuyện này sẽ trở thành tuyệt vời và kéo dài mãi mãi" Tôi không nghĩ thế. Tôi chỉ cố gắng làm cho nó trở nên có ý nghĩa quan trọng, nói cách khác là làm cho nó có giá trị hơn.

Điều gì đã xảy ra trong một bộ phim như Forrest Gump?

Forrest Gump là một trong những bộ phim hài hước hơn bao giờ hết. Tôi nghĩ nhiều người coi nó là bộ phim bi tức là đã hiểu theo nghĩa đen! Vì vậy, tôi nghĩ rằng điều đó đã tăng thêm cảm giác tuyệt vời của sự hài hước với sự đơn giản có chủ định. Sự cô đơn cũng là một phần của bộ phim đó, và tiếp đến là sự mất mát. Những điều chính mà tôi ẩn giấu bên trong bộ phim là sự mất mát về thời gian – thứ mà chúng ta không thể nào ngăn cản được ngoại trừ việc cố gắng tận dụng tối đa mỗi ngày. Và như vậy, sự cô đơn cũng có thể liên quan đến thời gian đã mất.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay
Cảnh trong phim Forrset Gump

Có lần ông đã từng nói rằng sự cô đơn cảm giác gánh nặng khi phải cố gắng diễn đạt những điều không thể diễn tả được. Có phải qua thời gian, cảm giác đó đã trở nên bớt nặng hơn với ông?

Không. Tôi nghĩ rằng một số nhà văn thực sự giỏi sẽ có thể làm được như thế: chạm đến một ngưỡng mà họ có thể diễn đạt những điều dường như không thể diễn tả được. Nhưng tôi có thể nói rằng họ thậm chí còn cảm thấy gánh nặng hơn với việc họ sẽ thể hiện điều này như thế nào để mọi người đều có thể hiểu. Trong những trường hợp đó, bạn cố gắng thể hiện cái gì đó là tạm thời chứ không phải là thứ bạn có thể cầm và giữ trong tay. Đó là cảm giác cái gì đó đang đi qua, một cái nhìn thoáng qua. Bạn hoàn toàn có thể mô tả nó nhưng tôi không biết liệu bạn có thể xác định chính xác cảm giác về nó là gì?

Nhưng ông có nghĩ rằng đôi khi điều quan trọng là phải cảm nhận được sự cô đơn?

Tôi không nghĩ rằng có một sự lựa chọn trong đó (Cười). Tôi nghĩ đó là điều kiện của nhân loại, phải vậy không? John Updike nói rằng một trong những lý do mà các nghệ sĩ thức dậy vào giữa đêm là họ có cuộc chiến tranh liên miên trong nội tại về sự cô đơn.

Nhưng tôi đoán rằng đấu tranh nội tâm là cần thiết cho các thể loại phim mà ông đã làm?

Nó giống như kiểu Con gà có trước hay quả trứng có trước. Tôi cho rằng sự cô đơn là điều khiến tôi muốn viết và thể hiện nó cũng như mong muốn có ai đó hiểu nó. Tôi không nghĩ đó là sự lựa chọn mà chỉ nghĩ rằng đó là những gì phải có. Tôi có thể ngồi xuống để viết một cái gì đó và không bắt buộc nó sẽ nói về sự cô đơn hoặc bằng cách nào đó cô đơn sẽ thấm vào nó ... nhưng đó là điều kiện để viết của tôi. Tất nhiên, viết cũng là một niềm vui và đấy là lý do tôi không phải là nhà văn.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay

Ông không coi mình là nhà văn ư?

Ý tôi là từ khi tôi không còn viết tiểu thuyết nữa. Tôi thấy chỉ cần viết ra bất cứ điều gì mình nghĩ bởi khả năng viết văn, cách mô tả và sử dụng ngôn ngữ của tôi đã được thể hiện trong các kịch bản phim. Tôi nghĩ rằng bây giờ đó là cách tôi viết nhưng đã được các đạo diễn đánh giá cao họ bởi vì chúng chứa đựng tất cả các khả năng chuyển tải ý tưởng và câu chuyện gồm cảm giác đó là gì, âm thanh ra sao.

Ông từng nói Butch Cassidy and the Sundance Kid là một trong những bộ phim làm thay đổi kịch bản được viết ra trước đó?

Đúng vậy, và tôi không muốn nhấn mạnh rằng đó là kịch bản hay nhất mà tôi từng viết cho dù tôi nghĩ đó là một kịch bản tuyệt vời. Nó khởi đầu cho một lối viết mà bạn có thể thêm chất văn học vào những gì bạn đã làm. Kịch bản thường không như vậy. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không phải là những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời; Những bộ phim của nhà biên kịch Billy Wilder, Butch Cassidy, Chinatown hay bất cứ thứ gì của anh em nhà The Coen đều thể hiện chất văn của chính họ. Kịch bản đậm chất văn học hơn bất cứ điều gì khác. Tôi cố gắng trở thành “người viết văn” theo nghĩa truyền thống của tác phẩm kịch tính. Ví dụ như với Forrest Gump hoặc Benjamin Button, tôi đưa vào đó những chi tiết kỳ lạ đóng vai trò là những hình ảnh ẩn dụ trong văn học bởi tôi cho rằng lối viết thuyết trình liệt kê là cách viết tồi tệ nhất.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay
Phim The Curious Case of Benjamin Button

Mặc dù có vẻ như cái ác là yếu tố cần thiết cho một kịch bản phim?

Bạn cần nó, nhưng bạn phải làm điều đó dưới hình thức phi văn bản. Và đó là cách tốt nhất để làm đối với một kịch bản phim. Tôi rất tự hào với những gì tôi viết về Benjamin Button. Trước hết, tôi cảm thấy rất xúc động vì cả hai bố mẹ tôi đều qua đời trong một khoảng thời gian tôi viết câu chuyện này - vì thế điều đó có ý nghĩa lớn với tôi. Đạo diễn Fincher đã cho phép tôi viết một vài truyện ngắn dựa vào cốt truyện chính do vậy bộ phim có sự độc đáo của riêng nó mà tôi nghĩ bạn sẽ không tìm thấy trong hầu hết các kịch bản của tôi. Nói ra điều này không phải kiêu căng, nhưng quả thật, nếu cái gì đó khiến tôi thích thú, tôi sẽ đưa nó vào trong kịch bản.

Là những thứ gì?

Điều này có vẻ rất khiêm nhường chẳng hạn như ngay thời điểm này, tôi đang nhìn cái cây bên ngoài cửa sổ ngôi nhà, nơi mỗi ngày có một con chim ruồi đến và phân của nó giúp nuôi dưỡng cái cây. Tôi luôn luôn cảm thấy rằng chú chim ruồi có cái gì đó giống bà tiên mang phép màu của của tôi! Tôi đã lấy hình ảnh con chim mà không có lý do đặc biệt nào. Trong Benjamin Button có một cảnh Brad Pitt đứng trên boong tàu và ngoài biển có một con chim ruồi. Và anh ấy nói, "Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một chú chim ruồi nào khác ngoài biển cả." (Cười) Đó là điều bé nhỏ của riêng bản thân tôi. Vì vậy, nếu nói về kinh nghiệm sống, người ta sẽ nói bạn viết những gì bạn biết ... Nhưng tôi nghĩ bạn không nhất thiết phải viết những gì bạn biết mà bạn hãy viết những gì bạn thấy, cảm nhận và nghe thấy, lấy từ kinh nghiệm của bạn.

eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Nhà văn biên kịch Loung Ung: Tôi sống vì không biết làm thế nào để chết
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Renee Zellweger xuất hiện trên phim mới ‘Judy’
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Top 3 Nhà biên kịch tài năng tham gia 'Liên hoan phim Quốc tế Busan 2017'
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Park Shin Hye sẽ làm khách mời trong 'Nhiệt độ tình yêu'
eric roth viet nhung gi nhin thay cam nhan va nghe thay Karen Shakhnazarov: 'Buộc phải thử sức cho dù khó khăn'

Thục Vân