Đạo diễn Hirokazu Koreeda: “Mất mát là cơ hội để thay đổi”

(TGĐA) - Trong suốt 5 năm qua, chủ đề gia đình bị chia cắt nổi lên như niềm say mê theo đuổi của đạo diễn Hirokazu Koreeda...

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Hayao Miyazaki: Sáng tạo những bộ phim từ những giấc mơ
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Đạo diễn Hayao Miyazaki Hints trở lại với phim truyện
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Tokyo story - Vẻ đẹp nàng dâu
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Toshiro Mifune: Báu vật của nước Nhật
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Những tài năng mới của điện ảnh Nhật Bản
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Điện ảnh Nhật Bản, nguồn cảm hứng cho Hollywood

I wish kể về một cặp anh em sống trong hai khu phố khác nhau sau khi bố mẹ họ ly hôn, trong khi đó Like father, Like son là câu chuyện về một cặp trẻ sơ sinh bị vô tình trao nhầm tại bệnh viện; Và Our little sister kể về ba phụ nữ trẻ nỗ lực “kết nạp” người em gái mới được tìm thấy vào ngôi nhà chung của gia đình. Trong bộ phim mới của anh, After the Storm, diễn viên Hiroshi Abe trong vai Ryota, một người nghiện cờ bạc có khao khát trở thành một nhà văn, ly hôn vợ và không được quyền chăm sóc con trai. Vào một đêm mưa, Ryota cùng vợ cũ và con trai buộc phải ở lại trong ngôi nhà của cha mẹ anh. Và họ có dịp nhìn lại cảm xúc thật sự của mình. Mỗi bộ phim đều thể hiện sự nhẹ nhàng dường như là phong cách riêng của Hirokazu Koreeda …

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi
"Sự mất mát giống như thứ gì đó mất tích và không gian trống đó có thể được lấp đầy bằng thứ khác"

Có vẻ như anh đang làm việc nhanh hơn nhiều so với trước kia. Điều gì đã khiến anh thay đổi?

Tôi rất mừng trước thực tế là tốc độ làm phim của mình đã có thể tăng lên trong năm năm qua. Về mặt thương mại, phim của tôi cũng thành công hơn ở Nhật Bản. Tất nhiên, các phim không hẳn là có ngân sách lớn mà điều này có nghĩa là tôi có mối quan hệ rất tốt với các nhà sản xuất và phát hành. Họ biết những gì tôi làm sẽ thành công. Trước kia, 3 năm tôi mới làm được 1 phim, còn hiện tại, các dự án của tôi khá dồi dào. Tôi thực sự muốn làm cho chúng hoàn thiện hơn và cảm thấy phải đẩy nhanh tốc độ hơn nữa.

Anh có bao giờ nghĩ rằng làm nhanh và nhiều phim hơn thì sẽ dẫn đến lặp lại hoặc chồng chéo giữa các chủ đề và ý tưởng không? Anh có tập trung vào những thứ tương tự, hoặc cố gắng để làm cho phim này phải khác phim kia?

Chồng chéo nhau là điều đương nhiên. Ví dụ, ngay bây giờ, trong đầu tôi có bốn dự án khác nhau. Hai đã có kịch bản, và hai cái kia đang trong quá trình phát triển. Vào bất cứ thời điểm nào, tôi cũng có ba hoặc bốn dự án cùng khởi động. Nhưng không phải tất cả chúng sẽ được thực hiện. Bởi có lúc, tôi đã có sẵn kịch bản nhưng không tìm được nguồn tài chính. Các dự án tốt trong kế hoạch không phải lúc nào cũng dẫn đến những bộ phim hoàn chỉnh, nhưng chúng luôn xoay quanh trong đầu tôi.

Các bộ phim của anh giải quyết các vấn đề phức tạp, như thế hệ, mất mát, hàn gắn, và gia đình, nhưng không có quy định chung nào cả. Anh có thể nói rõ hơn về điều này?

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi
Poster phim After the Storm

Có thể nói rằng After the Storm có liên quan nhiều tới cuộc sống cá nhân của tôi hơn những bộ phim khác. Phần lớn nó được dựa trên những kỷ niệm của bản thân tôi khi còn nhỏ. Sau đó, tôi tự đặt câu hỏi: Làm thế nào để mình có thể miêu tả cái này nhưng vẫn dựa trên những đặc điểm truyền thống Nhật Bản: ngôi nhà, lối sống, suy nghĩ? Tôi cảm thấy bản thân rất phù hợp với dòng phim tâm lý Nhật Bản. Các phim của tôi đặc biệt có sự gắn kết với những bộ phim của Mikio Naruse và Shinichi Kamoshita, những đạo diễn nổi tiếng của các bộ phim thể loại drama gia đình mà tôi từng xem rất nhiều khi còn nhỏ. Naruse hiện đã 80 tuổi. Và tôi cảm thấy ngày mỗi ngày lại khám phá thêm được nhiều thứ hơn về Naruse. Với Kamoshita, tôi chịu ảnh hưởng của ông về cách làm ra những bộ phim tâm lý gia đình chuẩn mực.

Nhân vật chính của After the Storm nghiện cờ bạc nhưng không phải là nạn nhân. Anh ấy không phải là một nhân vật kiểu mẫu. Khán giả thấy anh ấy vừa hài hước vừa rất cảm động. Có dễ viết một nhân vật như thế này?

Tất cả đều có trong kịch bản, nhưng nội dung của After the Stormđược viết ra sau khi tôi đã chọn các diễn viên Hiroshi Abe và Kirin Kiki vào vai chính là 2 vợ chồng. Nói cách khác các diễn viên đã được chọn trước khi tôi viết kịch bản phim, do đó, bất cứ khi nào tôi nghĩ, "Abe có thể làm gì để khiến cho mọi người cười” thì đấy chính là những gì được viết ra cho Abe. Điều khó khăn là tìm ra sự cân bằng giữa nghiêm túc và vui vẻ. Tôi không thích một cái gì đó nghiêm túc được miêu tả một cách nghiêm túc; Đó không phải là phong cách của tôi. Thách thức là luôn duy trì trong trong đầu ý nghĩ “mình muốn điều này sẽ trở nên hài hước ra sao?

Nhưng After the Storm vẫn không phải là phim hài?

Không. Nó không phải là phim hài, nhưng có một điều gì đó ở nhân vật khiến cho bạn cảm thấy buồn cười. Và đó là ý định của tôi. Các khán giả trong phòng chiếu cũng đã cười, phải vậy không? (Cười)

Họ đã cười. Nhưng một nhân vật như vậy sẽ gặp phải nguy cơ bị khán giả ghét. Anh ấy luôn luôn bào chữa cho mình, không chịu trách nhiệm về hành động của mình?

Đúng. Khán giả không nên nghĩ rằng anh ấy tuyệt vọng đến nỗi họ không còn muốn xem. Abe và tôi đã suy nghĩ về điều đó rất nhiều - về việc làm thế nào để nhân vật tuyệt vọng.

Luôn có yếu tố cá nhân trong phim của anh. Ví dụ: bối cảnh của After the Storm khu nhà ở công cộng, nơi anh đã sống. Liệu có nhất thiết phải như vậy không?

Bộ phim trước đây của tôi Our Little Sister dựa trên một manga (truyện tranh) còn After the Storm là câu chuyện của riêng tôi. Tôi đã quay cả hai bộ phim cùng một lúc nhằm tạo nên sự cân bằng nhất có thể. Ngoài ra, có một sự giống nhau giữa gia đình trong Keep Walking và gia đình trong After the Storm.

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi
"Khi 27 tuổi, tôi đã giành được một đề cử danh dự trong một cuộc thi viết kịch bản và nhận công việc trợ lý truyền hình"

Anh nói bản thân rất mê phim của Naruse, nhưng After The Storm dường như mới là bộ phim gần với phong cách của Naruse hơn cả?

Vâng, mọi người đang sống với tấm lưng luôn luôn cong gập xuống. Họ không đứng thẳng và vươn cao.

Một chủ đề quan trọng của bộ phim này nỗ lực vượt qua khó khăn để trở thành một người lớn. Ryota muốn một người trưởng thành, nhưng anh ấy bị mắc kẹt trong tư tưởng của một thanh niên. Có sự tương đồng nào giữa anh và Ryota không?

Có. Chúng tôi đều là đàn ông và là người cha, vẫn còn nhiều điều mà tôi làm chưa tốt trong cả hai vai trò. Đó là tình trạng tiến thoái lưỡng nan và cảm giác hối tiếc của tôi. Vì vậy, theo nghĩa nào đó, có sự giống nhau rất lớn giữa Ryota và tôi. Cũng như tôi, anh ấy đã giành được giải thưởng văn học từ khi còn trẻ và nghĩ rằng có thể kiếm sống từ việc đó nhưng cuối cùng bị thất bại. Khi 27 tuổi, tôi đã giành được một đề cử danh dự trong một cuộc thi viết kịch bản và nhận công việc trợ lý truyền hình. Nhưng tôi đã tính đến chuyện bỏ công việc trợ lý vì tin rằng mình có thể thành công bằng nghề viết kịch bản. Mẹ tôi khuyên hãy bỏ ngay ý tưởng đó vì tôi phải kiếm cái mà ăn hàng ngày. Bà ấy nói rằng tôi nên kiên nhẫn, tiếp tục làm việc. Vì vậy, tôi đã cố gắng kiên nhẫn và tôi vui vì bây giờ được như ngày hôm nay. Nếu tôi bỏ việc, có lẽ tôi cũng đã giống như Ryota.

Nữ diễn viên Kirin Kiki luôn có vẻ tự nhiên trên màn hình, như thể cô ấy chỉ là chính mình. Anh có phải chỉ dẫn hay yêu cầu cô ấy làm thế này thế kia nhiều không?

Kiki hoàn toàn hiểu tôi muốn gì, vì vậy tôi không phải nói nhiều. Nhưng để có được diễn xuất thật tự nhiên, cô ấy phải hi sinh rất nhiều trên trường quay. Cô ấy tập luyện từng động tác nhỏ, lặp đi lặp lại và đặc biệt, cô ấy có thể vào vai một ai đó sống ở cùng một nơi trong hàng chục năm.

Những bộ phim của anh trong thời gian gần đây, như I Wish chẳng hạn, có vẻ nhẹ nhàng hơn những phim trước. Bỏ qua yếu tố tài chính, phải chăng anh đã cảm thấy dễ dàng hơn khi kể câu chuyện của mình?

Khi ở độ tuổi thiếu niên và 20 tuổi, tôi nhận ra cái chết thật dễ dàng nếu như mình phải chết. Giờ tôi đã 50 tuổi rồi, cả cha và mẹ tôi đều đã qua đời, nhiều người họ hàng thân thích của tôi cũng đã chết, vì vậy cái chết không còn là một sự cố định. Nó rất thực tế, và là một phần cuộc sống của tôi bây giờ. Tôi vẫn thích thú với những gì còn thiếu, những gì không phải hiện tại. Cho dù đó là một con người, hay cái gì khác, thì với tôi, cái chết bây giờ đã gần gũi với thực tế. Có lẽ ở bên trong tôi có điều gì đó đã thay đổi và với tôi, cái chết không phải là sự mất mát. Sự mất mát giống như thứ gì đó mất tích và không gian trống đó có thể được lấp đầy bằng thứ khác. Cuối cùng, có lẽ sự thay đổi lớn nhất trong tôi là nhìn mất mát như là một khả năng hoặc cơ hội để thay đổi. Và tôi đã thay đổi. Tôi đã trở nên lạc quan hơn theo nghĩa đó.

Chi tiết đó là đặc điểm chung trong tất cả các bộ phim của anh?

Vâng. Đó là điều quan trọng!

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi
"Trước kia, 3 năm tôi mới làm được 1 phim, còn hiện tại, các dự án của tôi khá dồi dào"

Đạo diễn Hirokazu Koreeda sinh ngày 6/6/1962. Anh là đạo diễn, biên kịch, nhà sản xuất và dựng phim nổi tiếng của điện ảnh Nhật Bản đương đại.

Các tác phẩm tiêu biểu của Koreeda Hirokazu là Nobody Knows, 2004 và Still Walking, 2008. Trước khi trở thành đạo diễn chuyên nghiệp, Koreeda là trợ lý đạo diễn phim tài liệu cho đài truyền hình. Năm 1991, anh tự đạo diễn phim tài liệu truyền hình, Lessons from a Calf. Bộ phim truyện đầu tay của anh, Like Father, Like Son được đề cử giải Cành cọ Vàng LHP Cannes 2013. Năm 2015, bộ phim Our Little Sister của anh được chọn tranh giải chính thức Cành cọ Vàng LHP Cannes 2015. Bộ phim mới nhất của Hirokazu Koreeda, After the Storm, tham dự hạng mục Un Certain Regard LHP Cannes 2016 và giành giải Phim được khán giả yêu thích nhất tại LHP Quốc tế Seattle (Seattle International Film Festival) vào tháng 6 vừa qua.

dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi 'Thiên đường bánh ngọt'… dám sống, dám ước mơ - bản lĩnh phụ nữ Nhật
dao dien hirokazu koreeda mat mat la co hoi de thay doi Các bộ phim anime Nhật thu hút sự quan tâm của khán giả trong 2017

Thái Sơn